Atatürk'ün Manevi Kızı Afet İnan Kimdir?

Tarih kitaplarında okuduğumuz ve Atatürk’ün hayatı anlatılırken adını sık sık duyduğumuz bir isim: Afet İnan. Kendisi Atatürk’ün manevi kızı. Aynı zamanda Cumhuriyet döneminin ilk tarih profesörü.

Bu yazımızda kendisinin eğitim ve iş hayatı ile birlikte Atatürk ile ilişkisi ve kişisel yaşantısı hakkındaki detayları ele alıyoruz. İşte, başarılı kariyeri ile tarihte önemli bir yer edinmeyi başaran, yüksek eğitimli bir Cumhuriyet kadını: Afet İnan ve hayatı!

Afet İnan’ın Eğitim Hayatı

Tıpkı manevi babası Mustafa Kemal Atatürk gibi Afet İnan da Selanik doğumlu. 30 Ekim 1908’de dünyaya gelen İnan’ın babası İsmail Hakkı Uzmay Şumnu’nun bu dönemde orman memuru olarak görev yaptığı biliniyor. Annesi ise Şehdane Hanım. Kendisi Doyran Müderrisi Emrullah Efendi’nin torunu.

Balkan Savaşları’nın ardından ailece Anadolu’ya göç ediyorlar. Afet Hanım’ın babası bir süre çeşitli yerlerde orman memuru olarak görev almaya devam ediyor. Ardından müdürlüğe yükseliyor ve en sonunda Bolu Milletvekilliği için seçiliyor.

Afet İnan ilköğretim için Eskişehir’deki bir okula başlıyor. 1915 senesinde annesini verem nedeniyle genç yaşta kaybediyor. Eğitim hayatına Ankara ve Biga’da devam ettikten sonra 1920 yılında ilkokulu tamamlayarak diplomasını alıyor.

1921 tarihinde ailece Alanya’ya taşındıktan bir sene sonra Elmalı’da öğretmenlik lisansını alıyor. Böylece Elmalı Kızokulu’nda başöğretmen olarak görev yapmaya başlıyor.

Babasının tayinleri sebebi ile göçebe bir hayat süren Afet İnan, 1925 senesinde Bursa Kız Muallim Mektebi’ni bitiriyor. Sonrasında İzmir’de Redd-i İlhak İlkokulu’nda öğretmen olarak çalışmaya başlıyor.

Bu görevi sırasında bir çay ziyareti organizasyonunda dönemin cumhurbaşkanı Mustafa Kemal Atatürk ile tanışma şansı yakalıyor. Her ikisinin de Selanikli olması Atatürk’ün ilgisini çekiyor ve genç kadının ailesi ile tanışmak istiyor. 

Afet Hanım’ın yabancı dil öğrenmek ve eğitim görmek konusundaki hevesi Mustafa Kemal’in dikkatinden kaçmıyor. Ardından genç öğretmenin Ankara’ya tayini çıkıyor.

Bu esnada bakanlık desteği ile Fransızca eğitimi almak amacıyla kendisi İsviçre’ye gönderiliyor. Lozan’da Fransızca öğrenip 1927 yılında vatanına dönüş yaparak Notre Dame de Sion Fransız Lisesi’nde eğitim almaya başlıyor.

Afet İnan’ın Başarı Öyküsü

Dame de Sion’deki eğitiminin ardından Afet Hanım  tarih öğretmenliği sınavını başarıyla tamamlayıp Ankara Musiki Muallim Mektebi’ne atanıyor. Mustafa Kemal Atatürk bu dönemde okutulacak tarih kitaplarını yeterli bulmuyor.

Afet Hanım’ın Fransızca’dan, Tevfik Bıyıklıoğlu’nun ise Almanca’dan yaptığı çeviriler ile yeni bir kitap oluşturuluyor. Bu kitapta Atatürk’ün bazı yazılarına da yer veriliyor.

1932’den sonra Ankara Kız Lisesi’nde öğretmenliğe devam eden Afet Hanım, kadın hakları konusuna büyük bir önem veriyor. Atatürk’ün kendisini desteklemesi ile 3 Nisan 1930 yılında Türk Ocağı’nda kadınların seçme ve seçilme hakkına yönelik bir konferans veriyor. 

Türk Tarihi’nin bilimsel olarak incelenmesi, Türk Ocakları’nın misyonu ve vizyonunun belirlenmesi, Türk Tarih Tezi’nin yazılması gibi önemli konularda bizzat Atatürk tarafından görevlendiriliyor. Bu süreçlerin sonunda Türk Tarih Heyeti’ni kuran 16 kişilik ekipte yerini alıyor.

1935 yılında Cenevre’de eğitim görmek için yola çıkan Afet Hanım 1938’de Cenevre Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Bilimler Fakültesi’nden lisans eğitimini tamamlayarak mezun oluyor.

1939 yılında ‘Türk halkının ve Türk tarihininin antropolojik karakteri üstüne’ isimli tezini tamamlayıp ‘sosyoloji doktoru’ oluyor. 1942’de Ankara’da doçentliğini alıp 1950 yılında profesörlüğe adımını atıyor.

Kişisel hayatına baktığımızda 1940 yılında Rıfat İnan ile evlendiğini görüyoruz. Kendisi kadın hastalıkları ve doğum uzmanı olarak görev yapıyor. Bu evlilikten iki tane çocukları oluyor. Çocuklardan birinin adı ‘Arı’ diğerinin ise ‘Demir’.

1950 itibariyle Ankara Fen Fakültesi, Ege Üniversitesi, Haccettepe Üniversitesi gibi Türkiye’nin önde gelen eğitim kurumlarında Türkiye Cumhuriyeti ve Türk Devrimi’ne ilişkin dersler veriyor.

1955 - 1979 yılları arasında ise UNESCO Türkiye Milli Komisyonu bünyesinde Türk Tarih Kurumu temsilcisi oluyor. 1977 yılında emekli olan ünlü tarihçi bu andan itibaren geçmiş anılarını kaleme alıyor.

Afet İnan’ın yaptığı çalışmalar Türk Tarihi ile sınırlı da kalmıyor. Aynı zamanda kendisinin Çocuk Haklarını Koruma Derneği kurucusu olduğu ve Türk Kadının Sosyal Hayatı Tetkik Kurumu ve Milli Kütüphane’ye Yardım Derneği üyesi olduğu biliniyor.

8 Haziran 1985 tarihinde hayata gözlerini yuman tarih profesörü Ankara’daki evinde kalp krizi nedeniyle vefat ediyor.

Afet İnan Nasıl Atatürk’ün Manevi Kızı Oldu?

Atatürk ile Afet İnan bahsi geçen çay partisinde karşılaştığında Afet Hanım’ın henüz 17 yaşında olduğu biliniyor. Yabancı dil merakı ve öğrenme isteğini canlandırdığı bir müsamereye tanıklık eden Mustafa Kemal, bu müsamereyi izledikten sonra kendisi ile bizzat ilgilenmeye başlıyor. 

Ertesi gün İnan’ın babası ile tanıştıktan sonra Ankara’ya tayin çıkarma işlemi başlatılıyor. Afet Hanım’ın eğitim için yurt dışına gönderilmesi planlanırken Atatürk, İnan’ın babasına bir mektup yazıyor. Bu mektupta açıkça Afet Hanım’ı manevi kızı olarak kabul ettiğini belirtiyor.