Hepimiz oradaydık. Bir oyunda, envanterimizde 500'den fazla iksir var ama canımız azaldığında hâlâ bir tanesini bile kullanmıyoruz. Ya da o devasa ana görev bizi beklerken, haritanın en ücra köşesindeki anlamsız bir yan görevi tamamlamak için saatler harcıyoruz.
Video oyunları, bize mantıklı kararlar almamız gerektiğini söylerken, bizler o kararların tam tersini yapma konusunda inanılmaz bir beceriye sahibiz. Peki, neden böyle davranıyoruz? Oyunlarda asla yapmamamız gereken ama inatla yaptığımız bu garip alışkanlıkların arkasında yatan psikolojik sebeplere göz atıyoruz.
Oyunlarda Asla Yapmamamız Gereken Ama Yaptığımız Şeyler
1. Her Şeyi Toplamak ve Asla Kullanmamak (Loot Hoarder)
Envanterinizde işe yarar ne varsa hepsini alırsınız. Silahlar, iksirler, parşömenler… Sonra o özel, güçlü iksiri en zorlu boss için saklarsınız. Ve o boss’u kolayca yendikten sonra, oyunu bitirirsiniz. Ama o iksir hala envanterinizde duruyordur.
- Neden Yaparız? Bu durumun arkasında "kayıp kaçınması" (loss aversion) denilen bir psikolojik eğilim var. İnsan beyni, bir şeyi kaybetme riskini, kazanma ihtimalinden daha değerli görür. Yani o özel iksiri kullanıp harcamak, onu hiç kullanmadan durmasından daha kötü bir senaryo gibi görünür.
2. Bugları ve Glitchleri Kullanmak (Game Breaker)
Bir oyunun, zor bir bölümünü geçmek için duvarın içinden geçebileceğiniz bir bug’u öğrendiğinizde, vicdanınız bir an bile sızlamaz. Hatta kendinizi akıllı bile hissedersiniz.
- Neden Yaparız? Bu davranış, oyun tasarımcılarına karşı bir tür isyan gibidir. "Sistemi alt etme hazzı" denilen bu durum, oyunun kurallarını kendi lehimize bükmenin verdiği bir tatmin duygusudur. Bu, kurallara uyan bir oyuncu olmaktan daha farklı bir beceriymiş gibi hissettirir.
3. Yan Görevleri Bitirmek İçin Ana Hikayeyi Ertelemek (Side Quest King)
Oyunun ana hikayesi sizi bir sonraki büyük savaşa çağırırken, siz kendinizi yüzlerce saatlik yan görevlere kaptırmış bulursunuz. Oyunu bitirmekten korktuğunuz için mi? Belki de.
- Neden Yaparız? Bu davranışın birden fazla nedeni var. Birincisi, oyunun bitmesini istemememiz. İkincisi ise, ana görevin getirdiği "performans kaygısı". Yan görevleri yaparak seviyemizi yükseltir, ekipmanımızı güçlendirir ve kendimizi ana göreve hazır hissederiz.
4. Zor Seçimlerde Kötü Seçenekleri Denemek (Moral Coward)
Oyun size birini kurtarmak ya da birini feda etmek gibi ahlaki bir seçim sunduğunda, gerçek hayatta asla yapmayacağınız o kötü seçeneği denemeye eğilimlisinizdir.
- Neden Yaparız? Sanal bir dünyada olmamız, gerçek hayattaki etik ve ahlaki sorumluluklardan bizi kurtarır. Oyunlar, içimizdeki karanlık tarafı, sonuçları olmadan keşfetmemiz için güvenli bir alan sunar. Bu, kim olduğumuzu anlamak için bir deney gibi de görülebilir.
5. Bir Karakteri Sadece Görsel Zevk İçin Güçsüz Bırakmak (Fashion Victim)
Bir zırh, savunma puanı düşük olsa bile çok havalı göründüğü için onu giymekten vazgeçmezsiniz. Karakterinizin estetiği, onun hayatta kalmasından daha önemli hale gelir.
- Neden Yaparız? İnsanlar olarak, kendimizi ifade etmeyi ve başkalarından farklı olmayı severiz. Bu durum, oyunlardaki avatar kimliğinin bir yansımasıdır. Kendimizi sanal dünyada dışa vurmak, en temel insani dürtülerden biridir.
6. Her Düşmanı Mümkün Olan En Kötü Şekilde Öldürmek
Bir oyundaki düşmanlarınız, hikayede çok kötü karakterler olsa bile, onlara karşı neden bu kadar zalim oluyoruz? Bazen bir zombiyi ezmek ya da bir robotu patlatmak yetmez, onunla "oynamak" isteriz.
- Neden Yaparız? Oyunlar, güç fantezilerimizi gerçekleştirmenin bir yoludur. Gerçek hayatta gücümüzün sınırları belliyken, sanal bir dünyada düşmanlarımıza karşı sınırsız bir güce sahip olmak, içimizde bastırdığımız agresif duyguları açığa çıkarabilir.
7. Diyalogları ve Ara Sahneleri Atlamak (Dialogue Skipper)
Hikayesi ne kadar iyi olursa olsun, bir oyundaki ara sahneyi veya diyaloğu sabırsızlıkla geçmek istemeniz normaldir.
- Neden Yaparız? Oyunlar, doğaları gereği etkileşimli deneyimlerdir. Pasif bir şekilde oturup bir hikayeyi izlemektense, oyuna müdahil olmak isteriz. Bu durum, modern oyuncunun hazırlanmış içeriklere karşı sabırsızlığını gösterir.
Oyunlarda yaptığımız bu tuhaf şeyler, aslında insan olmanın birer yansıması. Mantıksız görünseler bile, arkalarında yatan psikolojik sebepler, bizim ne kadar karmaşık varlıklar olduğumuzu gösteriyor.
Asıl soru şu: Bu davranışlar, oyunun bir parçası mı, yoksa sadece bizim doğal eğilimlerimiz mi? Siz de bu listede kendinizi buldunuz mu? Ya da listede olmayan başka garip alışkanlıklarınız var mı? Yorumlarda o itiraf edemediğiniz oyun alışkanlıklarınızı bizimle paylaşın!