Eski tuşlu telefonlarda ya da akıllı telefonlarda kullanılan sayı sıralamasıyla hesap makinelerindeki sayıların sıralamasının farklı olduğunu muhtemelen fark etmişsinizdir. Telefonlarda 1 rakamı sol üstte yer alırken, hesap makinelerinde 7 rakamı sol üstte yer alıyor. Peki, hesap makineleriyle telefonlardaki tuş sıralaması neden farklı?
Hesap makineleri ve telefonlar arasındaki farklılıklara dair bugüne kadar birçok farklı iddia ortaya atıldı. Konuyla alakalı farklı kişiler farklı açıklamalar gelirken, hemen aşağıda bugüne kadar yapılmış değişik açıklamaları derledik.
Daha yavaş kullanım
David Feldman, ilk olarak 1987 yılında yayınlanan “Why do clocks run clockwise?” ya da Türkçe ismiyle “Saatler neden saat yönünde döner?” kitabında, tuşların neden farklı yerleştirildiğine dair kimi detaylara değinmişti. David Feldman’ın kitabında yer alan bölümün özetiyse aşağıdaki gibiydi.
Hesap makineleri ve telefonlar arasındaki farklılıklar, telefonların yaygınlaştığı ilk günlerde fark edilmişti. Sonrasındaysa, insanların hesap makinelerini kullanmaya alışmış olmaları sebebiyle telefonları hızlıca çevirebilecekleri, operatörlerin ise bu kadar hızlı çevrilen bir numarayı iletecek kadar hızlı sinyaller alamamaları, değişimin sebebi olarak düşünülmüştü. Yani tuşların yeri değiştirilirse insanlar yavaşlayacak ve sinyaller operatöre olması gerektiği hızda ulaşacaktı. Fakat düşünülen bu teori yanlıştı!
Hem tuşlu telefonlar hem de hesap makineleri 1960’lı yılların sonlarında halkın kullanımına açıldı. Hesap makineleri çok uzun süredir küçük rakam altta olacak şekilde tasarlanmışlardı. Telefonlardaysa en küçük rakamlar en üstte yer alıyordu. Bu farklılığa rağmen her iki tasarım da ilk prototiplerden alınmaydı.
1964’ten önce hesap makineleri ve diğer elektronik aletler, bir tür tüplü bağlantıyla yapılıyorlardı. Hatta ilk hesap makineleri, bugün kullandığımız yazar kasalara benzer şekilde oldukça büyüklerdi ve 9’dan 0’a doğru sıralanıyorlardı. Böylece 90 ya da 900 yazmak için en üste, 10 ya da 100 yazmak için ise en alta basarak, hızlıca işlemleri yapabiliyordunuz.
Tuşlu telefonlardan önceyse hepinizin hatırladığı gibi çevirmeli telefonlar vardı. Çevirmeli telefonlarda ilk sırada 1, son sıradaysa 9 rakamı yer alıyordu. Amerika’nın en büyük telefon operatörlerinden AT&T’nin eski çalışanlarından Bob Ford, sıralamanın bu şekilde yapılmasını, arama hatalarını en aza indirmek olarak açıklamıştı. Bununla birlikte AT&T’nin çevirmeli telefon modelini piyasaya sürmeden önce birçok hesap makinesi şirketini arayarak, sıralamanın ne şekilde olması gerektiğini sorduğunu, çoğu şirketin ise AT&T’ye herhangi bir araştırma yapmadan, eski tasarımları kopyaladıklarını söyleyen Ford, şirketin kendi tasarımına gittiğini aktarmıştı.
Feldman yukarıda aktardığı diğer hikayelerin yanı sıra telefon tuşlarında alfabenin de yer aldığını, 9 rakamının en yukarda olması durumunda alfabetik sıralamayla çelişiklik yaratabileceğini de aktardı.
Bell Labs çalışmaları
How Stuff Works isimli internet sitesinin de dikkatini çeken bu durum sonrasında yaptığı çalışmalar ise yine David Feldman’ın ilk hikayesine dayanmıştı. Sitede yazılan yazıda, 1960’lı yıllarda telefon operatörlerinin, kullanıcıdan gelen tuş komutlarının çok hızlı olması durumunda, sinyalleri algılayamadıkları ve bu sebeple hesap makinesinden farklı bir yola gittikleri bilgisine yer verildi.
Yine aynı yazıda Bob Ford’un dediklerini destekleyecek cinste bir bilgiye daha yer verilirken, Bob Ford’un da çalıştığı AT&T Bell Labs araştırma merkezinde, hesap makinesi şirketlerinin araştırma yapmadan tasarımları kullandıklarının öğrenilmesinden sonra kapsamlı bir çalışmaya gidildiği, en yukarıda 1,2,3 şeklinde bir sıralama yapılmasının, kullanımı kolaylaştırdığı aktarıldı.
1960 yılında yayınlanan Technical Journal isimli dergide yayınlanan bir yazıdaysa Bell Labs’da yapılan çalışmalar ve ortaya çıkarılan tuş takımı kombinasyonlarına yer verilmişti. Farklı şekilleri deneyen Bell Labs mühendislerinin, en sonunda kullanmak olduğunuz sıralamaya karar vererek, üstte 1,2,3 olacak şekilde bir tasarıma karar kıldıkları kaydedildi.
Eski IBM bilgisayarlar
Konuyla ilgili bir başka detay ise IBM’in eski çalışanlarından Steve Reed’den geldi. Reed, 2009 yılında yaptığı açıklamada, telefonların tuşlarının kullanımının IBM’in eski bilgisayarlarından alınmış olabileceğini söyledi.
IBM tarafından üretilen kart zımbası makinelerinde harflerin ve rakamların bir arada olduğunu aktaran eski çalışan, paylaştığı fotoğraflarda rakamların 1,2,3 yukarıda olarak yer aldığını gösterdi. Böylece telefonların da bu tasarımdan hareketle yapılmış olabileceğini sözlerine ekledi.
İlk örnek Underwood Sundstrand
10 tuşku makine, 10 tuşlu hesap makinesi ve 10 tuşlu klavye gibi geliştirmelerin mucidi olan İsveç doğumlu Amerikalı David Sundstrand (1880 – 1930) tarafından tasarlanan ilk hesap makineleri 1,2,3 altta olacak şekilde tasarlanmış ve No. 119487 patent numarasıyla patentlenmişti. Sonrasında üretilen hesap makinelerinin de bu tasarımı takip ederek hazırlandıkları söylenenler arasında yerini aldı.
YORUMLAR