Geçtiğimiz yılın sonundan bu yana hayatımızın merkezine oturan ve ana gündemimiz haline gelen yeni tip koronavirüs, yaşam şeklimizi derinden etkiledi. Aşı çalışmalarında elde edilen başarılar herkese umut sağlamış olsa da, bilim dünyası yeni bir gelişme ile sallandı: Yeni koronavirüs mutasyonu.
SARS-CoV-2'nin mutasyona uğramış hali olan bu yeni varyasyon SARS-CoV-2 VUI 202012/01 olarak adlandırılıyor. VUI; Variant Under Investigation yani İncelenmekte Olan Varyant anlamına geliyor. Ardından gelen sayılar ise, bu varyantın tanımlanma tarihini temsil ediyor.
Özellikle Birleşik Krallık'taki yoğunluğu ile dikkatleri çeken bu varyantın, önümüzdeki sene boyunca yeni bir dalgalanma yaratma ihtimalinden endişe ediliyor. Peki ama sosyal medyada duymuş olduğunuz onlarca bilgi kirliliğini bir kenara bırakırsak, yeni koronavirüs mutasyonu gerçekten nelere yol açabilir?
Yeni Koronavirüs Mutasyonu Hakkında Merak Edilenler
SARS-CoV-2 VUI 202012/01, hemen yukarıda da aktarmış olduğumuz gibi, kısa süre önce tanımlandı ve bu nedenle üzerinde yapılan tüm çalışmalar, henüz ön tanı niteliği taşıyor. Yani bulunduğumuz noktada halen bazı belirsizliklerin olduğunu ve cevaplanması gereken çok sorunun bulunduğunu söyleyebiliriz.
Peki ama yeni koronavirüs mutasyonu neden bu kadar endişeye yol açıyor?
- Mutasyon, virüsün önemli bir bölümünü etkiliyor.
- Mutasyon, virüsü daha bulaşıcı hale getiriyor.
- Mutasyon, virüsün diğer sürümlerini hızla değiştiriyor.
Bu bulmacanın denklemlerini bir araya getirdiğimizde, daha kolay yayılabilen bir virüse ulaşmış oluyoruz. Bu sonuç pek çok laboratuvar çalışması ile destekleniyor olsa da, halen mutlak bir kesinliğe sahip değil. Bahsettiğimiz gibi, varyant henüz çok yeni ve araştırmalar yalnızca ön tanı niteliği taşıyor.
Yeni Koronavirüs Mutasyonu Ne Kadar Hızlı Yayılıyor?
Söz konusu varyantın ilk defa Eylül 2020 tarihinde görüldüğü düşünülüyor. Kasım ayına geldiğimizde Londra'da yer alan tüm yeni vakaların dörtte birini, bu yeni varyant oluşturuyordu. Bu sayı, aralık ayı itibarıyla tüm yeni vakaların üçte ikisine ulaştı. Hemen aşağıda, bununla ilgili bir grafik görebilirsiniz.
Yapılan ilk çalışmalara göre bu varyant, önceki varyanta nazaran yüzde 70 oranında daha bulaşıcı gibi gözüküyor. Bu da R0 değerinin 0,4 artmasına neden oluyor. Yine de çeşitli çalışmalar, bulaşıcılık oranının daha az ya da daha yüksek olabileceğine işaret ediyor. Yani, bir süre daha beklemek gerekecek.
Yeni Koronavirüs Mutasyonu Nerelere Yayıldı?
Bu varyantın İngiltere'deki bir hastada ortaya çıktığı, ardından başka ülkelere yayılım sağlandığı düşünülüyor. Kuzey İrlanda ve Birleşik Krallık, yeni varyantın en yaygın olduğu yerler. Bu noktada özellikle Londra'da yeni varyanta sıkça rastlanıyor gibi gözüküyor.
Tüm bunlara ek olarak yeni varyantın Danimarka, Avustralya ve Hollanda gibi çeşitli ülkelerde de gözlemlendiği bildiriliyor. Buna ek olarak Güney Afrika'da ortaya çıkan bir başka varyant, bu mutasyonla benzer özellikleri paylaşıyor ancak kökenleri farklı gibi gözüküyor.
Koronavirüs Daha Önce de Mutasyon Geçirdi mi?
Evet.
İlk kez Çin'in Wuhan kentinde tespit edilen ve sonrasında dünyanın dört bir yanına yayılan SARS-CoV-2, ilk günkü ile aynı değil. Bu noktada D614G ve A222V gibi çeşitli mutasyonlar var ancak bu mutasyonlar, genellikle ufak çaplı değişiklikleri kapsadığı için şimdiye dek bu denli gündeme geldi.
Yeni Koronavirüs Mutasyonu Hakkında Neler Biliyoruz?
Yeni varyantın ön analizlerine göz attığımızda, potansiyel olarak önemli sayılabilecek on yedi farklı değişiklikten söz edildiğini görüyoruz. Örneğin Spike proteininde değişiklikler oldu. Bu, virüsün vücudumuzdaki hücrelere açılan kapıyı açmak için kullandığı anahtardır.
Buna ek olarak reseptör bağlanma alanı olarak bilinen dikenin en önemli kısımlarında değişiklik gözlemlendi. Bu, sivri uçların hücre yüzeylerimizle temas ettiği ilk yerdir. Virüsün içeriye girmesini sağlayacak ufak bir değişiklik dahi, büyük olasılıkla ona avantaj sağlayacaktır.
Yeni Koronavirüs Mutasyonu Nereden Çıktı?
Yeni varyant, alışılmadık ve beklenmedik derecede yüksek oranda mutasyona uğrayan bir tür.
Ön tahminlere göre bu varyant, virüsü yenemeyen bağışıklık sistemi zayıflamış bir hastada ortaya çıktı. Bu tahminlere göre virüsü yenemeyen bu vücut, virüsün mutasyona uğraması için bir üreme alanı haline geldi ve nihayetinde karşımıza bu tablo çıkmış oldu.
Yeni Koronavirüs Mutasyonu Daha mı Ölümcül?
Bu noktada daha çok çalışmaya ihtiyaç duyuluyor olsa da mutasyonun, virüsü daha ölümcül hale getirdiğine yönelik hiçbir işaret yok.
Öte taraftan sadece daha bulaşıcı hale gelmesi bile hastaneler ve sağlık sistemi adına ciddi sorunlar oluşturmak için yeterli olacaktır. Yeni varyant daha fazla insanı daha kısa sürede hasta edebilecek özellikler taşıyorsa, bu da daha fazla kişinin hastanede tedaviye ihtiyaç duyacağı anlamına geliyor.
Aşılar Yeni Koronavirüs Mutasyonuna Karşı İşe Yarayacak mı?
Neredeyse kesinlikle evet, en azından şimdilik.
Önde gelen üç aşının tümü mevcut mutasyona karşı bir bağışıklık tepkisi geliştirebiliyor. Temel olarak aşılar, bağışıklık sistemini virüsün birkaç farklı kısmına saldırması için eğitir. Yani başakların bir kısmı mutasyona uğramış ve değişmiş olsa dahi aşılar hala çalışmalıdır.
Bu konu hakkında açıklamalarda bulunan Prof. Gupta, yaptığı açıklama sırasında "Ancak daha fazla mutasyona izin verirsen, bu durumdan endişe etmeye başlarsın. Virüs, aşıdan kaçınma yolunda ve buna yönelik ilk birkaç adımını attı." ifadelerini kullandı.
Glasgow Üniversitesi bünyesinde görev alan Prof. David Robertson'un geçtiğimiz hafta yaptığı sunum sırasında virüsün aşıdan kaçınabilecek bir mutasyon geliştirme ihtimalinin yüksek olduğuna değinildi. Bu, bizi grip benzeri bir duruma sokar ve aşıların düzenli periyotlarda yenilenmesini gerektirir.
Neyse ki sahip olduğumuz aşıların ince ayarlarını yapmak oldukça kolay.
YORUMLAR