Pi Sayısının 68.2 Trilyon Hanesi Hesaplandı: Matematik Rekoru

Pi sayısı rekor kıran basamakta. Ünlü sayının birçok pratik kullanımı var, diyor matematikçiler. Ancak trilyonlarca basamağı çözmek için geçirilen zaman ve çaba neden bu kadar önemli?

İsviçreli araştırmacılar 108 gün boyunca süren süreç sonunda pi sayısının 62.8 trilyon basamağına ulaştı. Matematik araştırmacıları bir süper bilgisayar kullanarak, yaklaşık 50 ton ondalık basamaklı önceki dünya rekorunu kırdı ve bu 3.5 kat daha hızlı bir şekilde hesaplandı. Ancak yine de pek çok kişi "neden bu kadar çok uğraşıldı?" diye merak ediyor.

Matematikte pi her yerde karşımıza çıkar. New South Wales Üniversitesi'nde doçent olan David Harvey, "Bundan kaçamazsınız" diyor. Harvey, pi'nin matematikte Fourier dönüşümleri adı verilen bir şey için de çok önemli olduğunu söylüyor: "MP3 dosyası oynatırken veya Blu-ray medya izlerken, verileri sıkıştırmak için her zaman Fourier dönüşümlerini kullanıyorsunuz."

Pi sayısının rekor basamağına ulaşıldı

Pi sayısı bildiğiniz üzere bir dairenin çevresi ile çapı arasındaki oran olarak tanımlanan matematiksel sabittir. Okulda öğrendiğimiz gibi dairenin çevresi 2πr'dir, burada r ise dairenin yarıçapıdır. Yine de pi sayısı irrasyonel bir sayıdır, yani asla iki tam sayının kesri olarak ifade edilemeyecek.

Eski Babil zamanlarından beri insanlar, değişen derecelerde başarıyla 3.14159 ile başlayan sabite yaklaşmaya çalışıyor. Örneğin amatör matematikçi William Shanks 1873'te, pi'nin 707 rakamını elle hesapladı ve buna inanarak öldü, ancak on yıllar sonra 528'inci basamakta bir hata yaptığı keşfedildi.

1897'de ABD'deki Indiana Pi Bill kuramı, yanlış hesaplanan ondalık basamak dizilerini neredeyse tamamen ortadan kaldırdı. Amacı bir dairenin karesini alma yöntemi olduğu iddia edilen yasa tasarısıydı, pi sayısı ise yasada 3.2 olarak yer aldı.

Melbourne Üniversitesi'nde matematik ve istatistik profesörü olan Jan de Gier, matematiksel sabitin birçok farklı pratik uygulaması olduğu için pi'ye kesinlik ile yaklaşmanın önemli olduğunu söylüyor. De Gier, "Pi'yi yaklaşık olarak bilmek inanılmaz derecede önemlidir, çünkü Einstein'ın genel göreliliğinden GPS'inizdeki düzeltmelere ve elektronikle ilgili her türlü mühendislik problemine kadar her yerde boy gösterir" dedi.

De Gier, 62.8 trilyon basamağına ulaşılma başarısını Olimpiyat Oyunlarındaki sporcularla karşılaştırıyor. "Dünya rekorları tek başlarına faydalı değiller, ancak ölçüt oluşturuyorlar, bize neler başarabileceğimizi öğretiyorlar ve başkalarını motive ediyorlar." dedi.