Uluslararası Uzay İstasyonu (ISS), insanlığın giderek genişleyen kozmik erişiminin bir göstergesi ve ülkeler arası iş birliğinin en iyi örneklerinden biri. ABD, Kanada, Japonya, Avrupa ve Rusya’nın ortak projesi olarak geliştirilen ISS’in yapımına 1998’de başlandı ve istasyon günde 16 kez Dünya’nın etrafında tur atıyor.
Araştırma ve yaşanabilirlik amacıyla tasarlanan ISS, tıpkı diğer çalışma ortamları gibi, tüm sistem ve ekipmanların sorunsuz işlemesi için sürekli mürettebat gerektiriyor. Aklınıza “ISS’te aynı anda kaç kişi bulunuyor?” sorusu geldiyse, bunun genellikle yedi olduğunu söylemek mümkün.
Bu sayı, 2020’de uygulanmaya başlanan “doğrudan devir” dönemlerinde geçici olarak artabiliyor. İnsanlı varlığın kesintiye uğramamasını sağlayan bu yöntemde, ayrılacak ve yeni gelen mürettebat bir süre ISS’te birlikte yaşıyor, ardından görevini tamamlayan astronotlar Dünya’ya dönüyor.
2000 yılından bu yana kesintisiz olarak insan bulunan ISS’te görev yapan mevcut ekip 19 Nisan 2025’ten beri istasyonda ve görevin Aralık 2025 civarında tamamlanması planlanıyor.
ISS’te Herkes Nerede Uyuyor?
Yedi kişilik mürettebat standart kabul edilse de NASA, ISS’te aynı anda en fazla 13 kişinin bulunduğunu belirtiyor. Bu rekor, Uzay Mekiği Programı döneminde üç kez kırıldı; yedi astronot taşıyan mekik, istasyondaki altı kişilik ekiple kenetlendiğinde sayı 13'e ulaşıyordu.
Uzay Mekiği Programı ise Temmuz 2011’de resmen sona erdi. Rekora en çok yaklaşan dönemlerden biri, NASA’nın SpaceX Crew-2 görevi sırasında yaşandı; dört yeni astronot, halihazırda yedi kişilik mürettebata katılarak toplam sayıyı 11’e çıkardı.
Dışarıdan bakıldığında güneş panelleri ve bilimsel donanımlar yığını gibi görünse de ISS’in içi şaşırtıcı derecede yaşanabilir. “Uluslararası Uzay İstasyonu ne kadar büyük?” diye merak edenler için: Uzunluğu, bir NFL sahasından yalnızca bir yarda daha kısa.
Yaşam alanları ise altı uyku bölmesi, iki tuvalet, tam donanımlı bir spor salonu ve dünyayı 360 derece izlemeye imkân tanıyan bir kubbeyi içeriyor.
Devir dönemlerinde mürettebat sayısı yatak kapasitesini aştığında, uçuş kontrol ekipleriyle birlikte geçici uyku alanları belirleniyor; bu da genellikle en az kullanılan modüllerde misafir astronotların uyumasıyla sonuçlanıyor.
ISS’te Hayat Her Zaman Sorunsuz Değil
Yaklaşık 30 yıllık faaliyet geçmişiyle Uluslararası Uzay İstasyonu, uzaya yerleştirilmiş en büyük insan yapımı yapı konumunda. Yük taşımadan montaj uçuşlarına, mürettebat ve erzak sevkiyatlarına kadar yüzlerce görevde önemli rol oynadı. İlk uzun süreli ekip olan Sefer 1, ISS’e 31 Ekim 2000’de ulaştı ve Mart 2001’de Dünya’ya döndü. Görevlerin büyük bölümü başarıyla tamamlansa da, hatalar kaçınılmaz ve istasyon da payına düşeni yaşadı.
ISS’te yaşanan en ciddi sorunlardan bazıları arasında, Soyuz MS-22 uzay aracındaki küçük bir delinmenin yol açtığı soğutucu sızıntısı ve Rusya’nın Nauka bilim modülündeki yazılım arızası nedeniyle istasyonun beklenmedik şekilde yön değiştirmesi yer alıyor. Ayrıca istasyona getirilen her eşyanın da dikkatle seçilmesi gerekiyor. Çünkü gazlı içecekler ve kurabiyeler gibi bazı ürünler ISS’e sokulması yasaklılar listesinde bulunuyor.