Skolastik düşünce, doğaüstü güçler ve tanrının varlığı gibi konularla bağlantılı sorulara cevap arayan teolojiyi temel alan bir öğretidir. Bu felsefi akım seneler önce yıkılmıştır ama buna rağmen günümüzde söz konusu görüşten bahsetmek mümkündür.
Bu felsefi akımı lisedeki tarih dersinde öğrenen fakat ne olduğunu tam olarak anlamayan çoğu öğrenci genellikle skolastisizm nedir, ne zaman ortaya çıkmıştır, ne zaman zayıfladı, skolastik felsefenin amacı nedir, hangi dönemlere ayrılır gibi soruların cevabını araştırmaya başlar.
Siz de bu kullanıcılardan biriyseniz muhtemelen bu sorulara cevap arıyorsunuzdur. Dilerseniz gelin, bu felsefi görüşe daha yakından bakalım.
Skolastik Düşünce Nedir?
Skolastik felsefe, Latincede okul anlamına gelen schola kelimesinden türetilen "scholasticus" kelimesinden gelir. Tam anlamıyla okul felsefesi anlamına gelir.
Skolastik bir felsefeden çok yöntem bilimi olarak görülürdü. Skolastikler, okullarda tartışmalı sorularla sunum yaparak dersler verirdi. Hayatlarını okumaya ve öğretmeye adamış skolastiklerin kitapları herkese değil, kendilerini teknik kısma adapte olmaya hazır olan insanlara hitap edecek şekilde yazılıyordu. Bu da kitapların okunmasını, skolastik felsefenin anlaşılmasını zorlaştırıyordu.
Buradan hareketle skolastisizmin Katolik Kilisesi dogmasını akıl ve mantık çerçevesinde savunmaya çalışan bir öğrenme yöntemi olduğu yorumu yapılabilir.
Skolastisizmin en önemli temsilcileri şunlardır:
- Thomas Aquinas
- Alejandro Hales
- Canterbury Inselm
- Juan Duns Scotus
- Pierre Abélard
- Roscelino
- Saint Albert the Great
- William of Ockham
Skolastik Felsefenin Amacı Nedir?
Skolastik felsefenin amacı, dini inancı akıl ve mantık ile güçlendirmekti. Şüphe ve sorgulamanın yaygınlaşması ve toplumun giderek daha şüpheci bir ortak profil oluşturması, kilisenin gücünü tehdit altında kalmasına neden olacak bir konuma doğru sürüklüyordu.
Skolastikler ise bütün şüphe ve soru işaretlerinin tartışma yolu ile ortadan kaldırılabileceğini düşünerek bu amaç doğrultusunda hizmet etti. İnancı akıl çerçevesinde yorumlayarak şüphelerin giderilmek istenmesi, inancın akıldan üstün olduğunun düşünülmesinden kaynaklanıyordu.
Skolastisizmin genel olarak inancı mantık çerçevesinde savunmak ve tartışma becerilerini geliştirmek gibi amaçları vardı.
Bu eğitimin temel amacı, bilginin sistematik hâle gelmesini ve böylece bilimsel bir değer kazanmasını sağlamaktı ancak bilgi daha çok teoloji ve felsefe üzerine kurulu olduğundan bilimsel bir değere sahip olmasından bahsetmek mümkün değildi. Bilgileri sistematik hâle getirmek, mantığa uygun bir hâle indirgemek ise skolastiklerin göreviydi.
Skolastik Düşünce Özellikleri Neler?
- Teoliji temelli bir öğretidir.
- En önemli temsilcisi Thomas Aquinas ya da diğer adıyla Aquinolu Thomas'tır.
- Akıl ve inancın birbirine bağlı olduğu düşünülür.
- Ortaya çıkışı 12. yüzyılın sonuna, 13. yüzyılın başına denk gelir.
- Akıl ve inancın en iyi şekilde nasıl ilişkilendirileceğinin cevabı araştırılıyordu ama inanca daha fazla önem veriliyordu.
- İnançla ilgili bütün şüpheleri ortadan kaldıracak cevaplar bulmaya çalışıyordu.
Skolastik Düşünce Dönemleri Neler?
- Skolastisizmin Erken Dönemi (800)
- Skolastisizmin Yükseliş Dönemi (1200)
- Skolastisizmin Sonu (1350)
Orta Çağ'da skolastisizmi üç döneme ayrılır. Erken Dönem Skolastisizm 1050, skolastisizmin yükseliş dönemi 1200'de, kolastisizmin sonu ise 1350 yılına denk gelir.
Skolastisizmin Erken Dönemi
Skolastik felsefe, Orta Çağ'da bir tür öğretiye dönüşen Hristiyanlık inancının sistematik bir hâle getirilmesi için atılan adımlardan ortaya çıkmıştır. Johannes Scottus, 800'lü yıllarda mistisizmin Orta Çağ'da yaygınlaşmasını sağlamıştır. Scottus, temelde tanrının bilinmez olduğu görüşünü savunmuştur. Bu, skolastik felsefenin nasıl ortaya çıktığı hakkında iyi bir ipucudur.
Anselmus, Scottuts ile aynı dönemde tanrının çelişmezlik ilkesine göre var olmamasının imkânsız olduğunu savunmuştur.
Skolastisizmin Yükseliş Dönemi
İslam filozofu olan İbn-i Sina, yükseliş döneminde skolastisizmin yükselmesinde büyük bir rol oynamıştır. Aristoteles'in eserleri, İbn-i Sina sayesinde Batı'ya taşınmıştır. İbn-i Sina gibi İbn-i Rüşt de Aristoteles'in eserlerine dayanarak çalışmalarını koymuş ve bu eserler Batı'ya kadar ulaşmıştır.
Aristoteles'in eserleri üzerinde değerlendirmede bulunan İbn-i Rüşt, inanç ve akıl arasında bir ilişki kurmaya çalışmıştır.
Dönemin filozoflarından biri olan Albertus Magnus ise Aristoteles felsefesini teel alan Arap dünyasından yorumları değerlendirmiş ve anlaşılır hâle getirme girişiminde bulunmuştur.
Skolastisizmin Sonu
Bu dönemde akıl ile inancı birleştirme gayesi sona ermiştir. Bilgi elde etmenin en iyi yolunun deneyden geçtiği anlayışı benimsenmeye başlanmış ve tanrı hakkında mevcut herhangi bir somut bilginin olmamasından ötürü bu alandaki bilgilerin inançtan geldiği görüşü kabul edilmiştir.
Bu bilgiler bilimsel bir bilgiden çok inanca dayanan bilgilerdir. Başka bir deyişle öznel bir gerçekliğe sahiptir. Bu bilgilere birisi inanırken başka birisi inanmayabilir. Bu, inanç temelli bilgileri en nihayetinde hakikatten doğruya indirgemiştir.
Skolastik Düşünce Neden Yıkılmıştır?
Skolastisizmin çöküşü, yükseliş döneminin sona ermesinin üzerinden çok geçmeden başladı. 14. yüzyılın ortalarına doğru başlayan veba salgını, savaşlar, skolastisizme karşı yapılan savunmalar, insanların skolastik öğretiden uzaklaşıp daha mantıkçı bir hâle gelmesi ile çöküş gerçekleşti.
Skolastik Düşünce ile Modern Düşüncenin Temel Farkları Neler?
- Skolastik felsefe din temelli hareket eder, modern düşünce ise insana vurgu yapar.
- Skolastik felsefe din ve akıl arasında bağlantı kurmanın yollarını ararken modern düşünce din ve akıl bağını tamamen koparır.
- Modern düşünce insanın dünyevi sorunlarını merkezine alır, skolastik öğretide ise Hristiyanlık inancının gereklilikleri üzerine yoğunluk verilir.
- Modern düşüncede felsefeyi şekillendiren bilimken skolastik felsefede felsefeyi biçimlendiren dindir.
- Skolastik öğretide Katolik Kilisesi hayatın her alanında etkilidir, modern düşüncede ise yaptırım gücü sadece devlettedir.
Bu yazıda skolastik görüşün ne olduğu, skolastik kelimesinin ne anlama geldiği, hangi dönemlere ayrıldığı, modern düşünce ile arasında ne gibi farkları olduğu da dahil olmak üzere merak edilen birçok soruyu yanıtladık. Dilerseniz başka bir felsefi akım olan hedonizm nedir sorusunu yanıtladığımız yazıya da göz atabilirsiniz.
YORUMLAR