Teleskop Nedir? Teleskobu Kim İcat Etti?

Teleskop denilince akla ilk gelen üç ayak üzerinde duran ve arkasında geçildiğinde küçük bir tüpten uzağı görmemizi sağlayan, birçok farklı ekipmanla donatılmış cihazlar geliyor. Ancak teleskopun görevi aslında bundan daha fazlası. Peki, teleskop nedir? Teleskobu kim icat etti? Gelin birlikte bakalım.

Teleskop Nedir?

Teleskop; yapı olarak objektif, oküler ve bu mercekleri muhafaza eden bir tüpten meydana gelmiştir. Objektif cinsine göre iki tür teleskop vardır. Uzaydan gelen ışıklar teleskop içinde bir aynaya çarpıp, prizmadan geçtikten sonra göze geliyorsa bu türe yansımalı (aynalı) teleskop denir. Uzaydan gelen ışıklar merceklerden doğrudan geçip göze geliyorsa bu türe de kırılmalı (mercekli) teleskop adı verilir.

Teleskop Ne İşe Yarar?

Teleskop, astronominin temel araştırma araçlarındandır. Bu araç sayesinde gezegenler, güneş ve ay gibi gök cisimleri incelenebilmiştir.

Teleskop Kim Tarafından İcat Edildi?

Teleskop, Hans Lippershey (Hollandalı gözlük üreticisi) tarafından icat edilmiş ve daha sonra Galileo Galilei tarafından ilk defa, gökyüzü gözlemleri yapmakta kullanılmıştır. Bu mercekli bir teleskop idi. 

Teleskopların asıl amacı yıldızlardan gelen ışığı toplamaktır. Toplanan bu ışık verileri sayesinde yıldızın, daha doğrusu gökcisminin uzaklığı, kütlesi, yaşı..vb hesaplanabilir. Bu tabi çok kolay bir işlem değildir. Uzun süren gözlemler gerekebilir. Teleskop kullanımı için en uygun ortam temiz bir gökyüzü ve şehir ışıklarından mümkün olabildiğince uzakta olan yerdir. 

Zaten yaz tatillerinde, akşam sahilden bakınca çok sayıda yıldız görmemizin sebebi de budur. Temiz ve şehir ışıklarından uzak bir yerde daha çok yıldız görülebilir. Hubble uzay teleskobunun atmosfer dışında gözlem yapmasının bir sebebi de budur, atmosferimizdeki kir, toz, bulut, şehir ışıklarından arındırılmış bir gözleme imkan verir.

Teleskop Ne Zaman İcat Edildi?

Teleskop, 1608 yılında Hans Lippershey (Hollandalı gözlük üreticisi) tarafından icat edilmiş, 1609 yılında Galileo Galilei tarafından ilk defa, gökyüzü gözlemleri yapmakta kullanılmıştır.

Teleskop Çeşitleri Neler?

• Optik Teleskoplar
• Radyo Teleskopları
• X-ışın Teleskopları
• Uzay Teleskopları
• Kızılötesi Teleskopları

Optik Teleskoplar

Optik teleskoplar, esas olarak elektromanyetik spektrumun görünür ışık kısmından ışığı toplayan ve odaklayan teleskop çeşididir. Kullanım amacı bakılan nesnenin doğrudan görünümü için büyütülmüş görüntüsünü oluşturmak, fotoğrafını çekmek ya da elektronik görüntü sensörleri üzerinden veri toplamaktır. 

Optik teleskoplar kendi içerisinde üçe ayrılır;

Kırılmalı Teleskoplar (Refraktörler): Mercekleri kullanır (mercek bilimi), teleskoba gelen ışık objektif denen mercekten geçer burada kırılır ve okülere gider.

Yansıtmalı Teleskoplar (Reflektörler): Aynaları kullanır, teleskoba gelen ışık ilerleyip birincil aynaya gelir buradan gelen görüntü ikinci aynaya yansıtılıp buradan kullanıcıya gelen görüntü elde edilir. 

Katadiyoptrik Teleskoplar veya Katoptrik Cassigrain Tipi Yansıtıcı Teleskoplar: Reflektör (newton teleskobu) ve refraktör teleskoplarının ikisinin de özelliklerini taşır. Lens ve aynaları da görüntü elde etmede kulllanır; yansıtmalı teleskop gibi ışık birincil aynaya gelir buradan düzeltici merceğe (maksutov veya Schmidt cassigrain tipleri) ya da ikincil düzeltici aynaya (Ritchey-Chretien) yansır. 

Buradan ise yansıyan ışık kullanıcıya ulaşır ışık yolu katlamalıdır. Refraktör ve Newton teleskoplarının aksine kısa bir tüp üzerinde yüksek büyütme özelliğine sahiptir. Diğer yandan görüntü refraktörlerdeki gibi tüpün en sonunda oluşur, görüntü Newton teleskobu gibi tüpün ortasında oluşmaz ve ters çevrilmez.

Radyo Teleskopları

Radyo teleskop, elektromanyetik tayfın radyo bölgesindeki dalgaları yakalayıp kuvvetlendirerek gözlem yapmak için kullanılan çanak şeklinde antenlerden oluşmuş alıcı veya alıcılardır. Radyo teleskop alıcısı radyoyla hemen hemen aynı işi görür. Radyo teleskobun radyodan farkı kozmik cisimlerden gelen yayının çok zayıf olmasıdır. Bu da gelen yayının yüz milyon kattan daha fazla kuvvetlendirilmesini gerektirir. 

Bu yüzden radyo teleskop alıcıları daha duyarlı yapılmak zorunda ayrıca ileri radyo ve bilgisayar teknolojileri gerektirmektedir. Radyo teleskoplar elektronik ve bilgisayar alanlarındaki gereksinimlerinden dolayı bu alanlara da önemli katkılarda bulundular. Antenin büyüklüğü yani dalgaları toplayan alanın büyüklüğü önemli olduğu için radyo çanakları olabildiğince büyük yapılmaya çalışılır.

X-ışın Teleskopları

Bir X ışını Teleskobu (XRT), uzaktaki objeleri X ışını spektrumunda gözlemlemek için tasarlanan teleskoptur. X ışınlarına karşı opak olan Dünya atmosferinin üzerine ulaşmak için, X ışını teleskopları yüksek irtifa roketlerine, balonlara veya yapay uydulara montelenmelidir.

Uzay Teleskopları

Uzay teleskobu, uzaktaki gezegenleri, galaksileri ve diğer astronomik cisimleri gözlemlemek için uzaya yerleştirilen bir teleskoptur. Uzay teleskopları, zemine dayalı teleskopların ışık kirliliği ve elektromanyetik radyasyonun bozulması (ışık titremesi) gibi birçok sorundan kaçınır. Buna ek olarak morötesi frekansları, X ışınları ve gama ışınları Dünya atmosferi tarafından engellendiğinden yalnızca uzaydan gözlemlenebilirler.

Kızılötesi Teleskopları

Kızılötesi ışık kullanarak gök cisimlerini tespit etmek için kullanılan teleskoplardır. Gök cisimleri bir miktar elektromanyetik yaymaktadır. Dünya'nın atmosferik gazları tarafından kızılötesi tayfın büyük bir kısmı soğurulur. Böylece teleskoplar da uzaya yerleştirilir.

Teleskop Fiyatları Ne Kadar?

Teleskop fiyatları, teleskopun çeşidine göre değişiklik göstermektedir. Ancak en ucuz olarak bilinen teleskoplar, mercekli teleskoplardır. Bunun dışında teleskop fiyatları genel olarak 500 TL – 30.000 TL arasında değişmektedir.