En Tehlikeli Yönetim Biçimlerinden Birisi Olan Monarşi Nedir?

Monarşi nedir? Mutlak monarşi nedir? Meşruti monarşi nedir? Anayasal monarşi nedir? Monarşi ile yönetilen ülkeler hangileri? Bu soruların yanıtını merak ediyorsanız doğru yerdesiniz.

Dünyada yer alan ülkeler, bu zamana kadar pek çok yönetim biçimi ile yönetildi. Bu yönetim biçimlerinden bir tanesi de monarşi. Söz konusu yönetim şekli birden fazla kola ayrılıyor. Bunların arasında mutlak monarşi, meşruti monarşi gibi yönetim sistemleri yer alıyor.

Yüzyıllar önce dünyada en yaygın yönetim biçimi olan monarşiye ilişkin bazı soru işaretleri bulunuyor. Bu yazıda çok sayıda kişi tarafından oldukça merak edilen monarşiye ilişkin merak edilen detayları ele alacağız.

Monarşi Nedir?

Hükümdarın devlet başkanı olduğu yönetim şekline monarşi denir. Monarşi isimli yönetim biçiminde hükümdar hayatı boyunca yetkiye sahip. Bu, monarşiyi diğer yönetim şekillerinden ayıran en önemli özellik. Monarşide hükümdarlık yetkisi genellikle babadan oğula geçer.

Monarşi kelimesi, dilimize "monarchie" isimli Fransızca sözcükten gelir. Otoritenin imparatorun ya da kralın elinde olduğu monarşide bağışlama ve cezalandırma yetkileri yalnızca hükümdarın elinde. Dolayısıyla söz konusu konularda da kararı sadece hükümdar verir.

Monarşi, dünyada en yaygın yönetim şekliydi. Çoğu ülkede prens, devleti tek başına yönetirdi. Prens, Tanrı’dan başka kimseye hesap vermiyordu çünkü yetkinin Tanrı tarafından verildiğine inanılıyordu. Bu yönetim biçimi aslında tam olarak uygulanamadı çünkü hükümdarlar güçlü soylu insanlar ve din adamları gibi kişileri göz önünde bulundurmak zorundaydı.

Monarşinin tam anlamıyla uygulanamamasının bir nedeni daha bulunuyor. Yüzyıllar önce haberleşme ve ulaşım oldukça yavaştı. Bu sebepten ötürü uzak bölgelerde yer alan topraklarda kralın danışmanları yer alıyordu. İnsanlar, yönetim tarafından alınan yanlış kararlara tepki gösteremiyordu.

Pek çok ülkede siyasal ve toplumsal gelişim, özellikle 18. yüzyılın sonlarına doğru "meşruti" isimli yeni bir monarşi türü gün yüzüne çıktı. Bu monarşi türü ile birlikte hükümdarın sahip olduğu yetkiler, yazılı bir anayasa ile tanımlanırken aynı zamanda sınırlandırıldı.

Meşruti Monarşi Nedir?

Meşruti monarşi isimli yönetim sisteminde hükümdarın yetkileri anayasa tarafından sınırlandırılır. Bu sistemde yetkiler meclis ile paylaşılır. Osmanlı Devleti, I. Meşrutiyet ve II. Meşrutiyet dönemlerinde söz konusu yönetim sistemi ile yönetildi. Magna Carta ile kurulan siyasi sistem, tarihteki ilk meşruti monarşi olarak bilinir.

Pek çok ülkede toplumsal ve siyasal gelişim, özellikle 18 yüzyılın sonuna doğru "meşruti" olarak isimlendirilen yeni bir monarşi türünü gün yüzüne çıkardı. Bu yönetim sisteminde kral, devletin simgesi konumunda. Kral yetkisini hükümete verir. Hükümet de vatandaşlar tarafından seçilen meclisin kararlarına uymak zorunda.

Mutlak Monarşi Nedir?

Yasama ve yürütmenin hükümdarın elinde olduğu sisteme mutlak monarşi denir. Yasama ve yürütmenin yanı sıra yargı da hükümdarda. Dolayısıyla hükümdar, devlet içerisindeki tek otorite sahibi.

Devletin tek kişi tarafından herhangi bir sınırlama olmadan yönetildiği sistem olan mutlak monarşi, Avrupa’da yer alan beyliklerin yıkılması ile birlikte ortaya çıktı. Bu yönetim sistemi, Babil Kralı Hammurabi tarafından kuruldu.

Anayasal Monarşi Nedir?

Fransa’da 1830 yılında başlayan Temmuz Devrimi’nden sonra kurulan anayasal monarşide hükümdarın yetkileri anayasa ve vatandaşlar tarafından seçilen meclis tarafından kısıtlanır. Yani bu sistemde hükümdarlar, sahip olduğu yetkilerin bir kısmını meclise ve anayasal kurumlar ile paylaşır.

Anayasal (parlamenter) monarşi ile yönetilen ülkeler arasında Belçika, Kamboçya, Ürdün, Hollanda, Norveç, İspanya, İsveç ve Tayland gibi ülkeler yer alıyor. Aktif hükümdarları ile anayasal monarşi yönetim sistemi ile yönetilen ülkelere ise Bahreyn, Bhutan, Ürdün ve Kuveyt verilebilir.

Avrupa bölgesinde parlamenterizme geçiş, Birleşik Krallık’ta başladı. Soylular, Kral John’a Magna Carta isimli fermanı kabul ettirdi. Ferman kabul edikten sonra parlamento yönetimi kuruldu. Söz konusu yönetim sistemine göre kral, veri toplayabilmek için halkın onayını alması gerekiyordu.

Hapis ve sürgün cezası için hukuki dayanak lazımdı. Ülkeye giriş ve çıkış serbest oldu ve bununla beraber tam ticaret serbestliği tanındı. Bu sistem, bazen uygulanırken bazen askıya alındı.

Monarşi ile Yönetilen Ülkeler Hangileri?

Parlamenter Monarşi	Aktif Hükümdarlar ile Anayasal Monarşi	Mutlak Monarşi
Andorra	Monako	Katar
Antigua ve Barbuda	Bahreyn	Brunei
Avustralya	Bhutan	Umman
Bahamalar	Ürdün	Suudi Arabistan
Barbados	Kuveyt	Vatikan
Belçika	Lihtenştayn	Esvatini
Danimarka	Tonga
Belize	Fas
Kamboçya	Birleşik Arap Emirlikleri
Kanada
Lüksemburg
Grenada
Jamaika
Japonya
Lesotho
Birleşik Krallık
Malezya
Hollanda
Yeni Zelanda
Norveç
Papua Yeni Gine
Saint Kitts ve Nevis
Saint Lucia
Saint Vincent ve Grenadinler
Tuvalu
Solomon Adaları
İspanya
İsveç
Tayland

Parlamenter monarşiyle yönetilen ülkeler arasında Andorra Antigua ve Barbuda, Avustralya, Bahamalar, Barbados, Belçika, Belize, Kamboçya, Kanada, Danimarka, Grenada, Jamaika, Japonya, Lesotho, Lüksemburg, Malezya, Hollanda, Yeni Zelanda, Norveç, Papua Yeni Gine, Birleşik Krallık, Saint Kitts ve Nevis, Saint Lucia, Saint Vincent ve Grenadinler, Solomon Adaları, İspanya, İsveç, Tayland ve Tuvalu bulunuyor.

Aktif hükümdarlar ile anayasal monarşi ile yönetilen ülkeler arasında Bahreyn, Bhutan, Ürdün, Kuveyt, Lihtenştayn, Monako, Fas, Tonga ve Birleşik Arap Emirlikleri yer alıyor. Mutlak monarşi ile yönetilen ülkeler arasında ise Brunei, Umman, Katar, Suudi Arabistan, Esvatini ve Vatikan mevcut.

Bu yazıda monarşi ile ilgili çoğu kişi tarafından merak edilen soruları yanıtladık. Konuya ilişkin düşüncelerinizi aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle paylaşmayı unutmayın.