Emperyalizm Nedir? Emperyalist Ne Demek?

Emperyalizm nedir sorusuna doğrudan verilebilecek bir cevap yoktur çünkü emperyalizm çeşitlere ayrılır. Kimileri tarafından sömürgecilik, kimileri tarafından kapitalizm ile anılan bir kavram olmuştur. Her bir yorumlama kendi içinde bir doğruluk payına sahip olduğundan herhangi birine yanlış demek doğru olmaz.

Bu nedenle emperyalizmin ne demek olduğunu iyi anlamak gerekiyor. Bu başarıldığında bir ulusun başka bir ulus ya da toplum üzerindeki etkisi de daha iyi bir şekilde anlaşılmış olacaktır.

Emperyalizm Nedir?

Emperyalizm, bir devlet ya da ulusun başka bir devlet ya da ulus üzerinde etkide bulunmasıdır. Etkileyici konumunda olan devlet ya da ulus, etkilediği milletin ya da devletin bütün kaynaklarını kendi çıkarları doğrultusunda kullanabilir.

Etkileyici taraf doğrudan hedeflediği bölgede söz sahibi olmaya başlayabilir ya da o bölgenin ekonomisi veya siyaseti üzerinde dolaylı yoldan söz sahibi hâline gelebilir.

15. ve 16. yüzyıllarda teknolojik ve askeri bakımdan eli güçlü çoğu Avrupa ülkesi, diğer topraklar üzerinde hakimiyet kurmaya çalışıyordu fakat emperyalizmin kökeni Antik Çağ'a ve hatta insanlığın ilk zamanlarına kadar uzanıyor. Bizim bildiğimiz emperyalizmden farklı olarak o zaman güç ve baskı vardı.

Güçlü olan taraf, güçsüz olan taraf üzerinde baskı kurarak kaynakları ele geçirebiliyor ve zenginlik içinde yaşayabiliyordu. Daha sonra dünya değişmeye başladı. Bugün hâlâ güçlüler güçsüzler üzerinde hakimiyet kurabilse de izlenen yöntemler farklılaştı.

Örneğin bugün Amerika Birleşik Devletleri, modern zamanın emperyalistidir. Ülke genel olarak en güçlü ülkelerden biridir. Teknoloji bakımından oldukça gelişmiştir. Az gelişmiş ya da gelişmemiş ülkeler üzerinde hakimiyet kurmuş ve kurmaya da devam etmektedir.

Emperyalizm Çeşitleri Neler?

• Sömürgeci emperyalizm
• Koruyucu emperyalizm
• Kontrolcü emperyalizm
• Ekonomik emperyalizm

Dört çeşittir emperyalizm vardır. Bunlar aşağıdaki gibi ele alınabilir.

Sömürgeci Emperyalizm

Sömürgeci emperyalizm, diğer uluslar üzerinde doğrudan kontrol sahibi olunan emperyalizmdir. Bu emperyalizm türünde güçlü bir ulus ya da devlet, kendi sınırları içinde geçerli olan yasaları başka ülkelerde ve topraklarda geçerli hâle getirir.

O toprak sınırları içinde yaşamakta olan insanlar böylece yabancı ülke tarafından yürürlüğe sokulan yasalarla yönetilir. Bu şekilde yönetilen bir millet doğal olarak ikinci sınıf vatandaş hâline gelir.

Koruyucu Emperyalizm

Koruyucu emperyalizm türünde ise bir ülke bir hükûmet tarafından yönetilmeye devam edilir ancak o ülkede büyük ölçüde dışarıdan bir gücün de etkisi olur.

Hükûmetin aldığı kararların büyük bir kısmında dış gücün etkisi hissedilir. Toprak sınırları içinde sözünü geçiren kişi veya kişilerin yetkileri elinde tutmaya devam etmesine izin verilir ancak bu kişilerin kendi kararları ile yapabilecekleri oldukça sınırlıdır. Dış güç ağırlıklı olarak ekonomik kararlar verir.

Kontrolcü Emperyalizm

Kontrolcü emperyalizm, dış gücün bir toprak üzerinde yürütülen her türlü operasyonlar üzerinde kontrol sahibi olmasıdır. Bu çoğu zaman anlaşmalarla sağlanır. Daha çok işin ticaret tarafında sınırsız hakka sahip olmak için yapılan bir eylemdir.

Ekonomik Emperyalizm

Ekonomik emperyalizm, yeni ya da güçsüz ülkelerde özel kuruluşlar ve zengin kişilerin sözünün geçmesidir. Bu emperyalizm çeşidinde halkın üzerinde siyasetçilerin değil, ekonomik gücü olan kişilerin etkisi olur.

Emperyalist Ne Demek?

Emperyalist, emperyalizm yanlısı anlamına gelir. Bunun hedeflenmesinin nedenlerinden bazıları sahip olunan toprağı genişletmek ve ekonomik açıdan daha avantajlı konuma gelmektir.

Emperyalizm ve sömürgecilik, bir kişi ya da grubun başka bir kişi ya da grup üzerindeki üstünlüğünü ifade etmek için kullanılan kavramlar olduğundan ikisi çok sık karıştırılır. Sömürgecilik tanımına işgal gibi tanımlar girebilirken emperyalizm işgali doğrudan içine almaz. Bu da emperyalistlerin sömürgeciden ziyade yayılmacı olduğu anlamına gelir.

Emperyalizmde başka bir ülkenin siyaseti üzerinde kontrol sahibi olunurken sömürgecilikte insanlar üzerinde kontrol sahibi olunur. Benzer şekilde emperyalizmde siyaseti üzerinde kontrol sahibi olan ülkenin içinde yaşayanlar ülkeden gönderilmez ama sömürgecilikte başka ülkeden gelenler de olur.

Emperyalist bir ülke çeşitli yöntemlerle başka bir ülke üzerinde hakimiyet kurduğunda eğer o ülkeyi başka ulustan insanlarla doldurmazsa sömürgecilikten bahsetmek tam anlamıyla mümkün olmayacaktır.

Emperyalizm, Kapitalizmin Bir Sonucu mudur?

Çoğu kişi, emperyalizmin kapitalizmin bir sonucu olduğunu öne sürmüştür. John Hobson, bunu kapitalist toplumların kendi ekonomilerinin üzerinde bir yük oluşturacak kadar fazla üretmesine bağlar.

Bu ülkeler, haddinden fazla arzın talep bulması için gelişmekte olan ülkelere yatırım yapıyorlar. Bunun sonucunda mallarını satmaya, doğal kaynakları kullanmaya başlıyorlar.

Bazıları da kapitalizmin tek başına emperyalizme neden olmadığını savunuyorlar. Bunu ise bütün bir süreci açıklayarak yapıyorlar. Girişimcilik, sermaye, doğal kaynaklar ve emeğin söz konusu bir süreçte hükûmetin etkisinin hissedilmediğini, mülk sahiplerinin mülkiyeti sayesinde gelir elde ettiğini öne sürüyorlar.

Tabii, bunlar bir kenarda tutulup dünyanın geneline bakılacak olduğunda kapitalist olmayan ülkelerde de emperyalizm çok net bir şekilde görülebilir. Kısacası kapitalizm emperyalizmin oluşmasına zemin hazırlayan faktörlerden biri olarak rol oynayabilir ama tek sebep de bu değildir.

Kapitalizm ve emperyalizm arasında daha iyi bir ilişki kurabilmek için kapitalizm nedir sorusunu yanıtladığımız makaleye de göz atabilirsiniz.

Kısaca Emperyalizm Nedir?

• Emperyalizm, bir ülkenin çıkar doğrultusunda başka ülkeler üzerinde hakimiyet kurmasıdır.
• Emperyalizmin amacı mümkün olduğunca çok kaynak elde etmektir.
• Emperyalizm ve sömürgecilik birbirine çok yakın iki kavramdır fakat başka ülkeyi etkileyen taraf o ülkeyi dışarıdan insanlarla doldurmuyorsa ortada tam anlamıyla bir sömürgecilik olduğu söylenemez.

Bu makalede emperyalizm nedir, nasıl ve neden ortaya çıktı, emperyalist ne demek gibi cevabı merak edilen sorulardan hareket ederek birçok insanın kafasını meşgul eden soru işaretlerini giderdik.

Bu soruların cevabını artık bildiğinize göre aşağıda yer alan yorumlar kısmından bizimle konu hakkındaki görüşlerinizi paylaşabilirsiniz.