Koronavirüs COVID-19 Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar

Koronavirüs COVID-19 dünyanın gündeminin ilk maddesini oluştururken, virüs hakkında her geçen gün bir başka yanlış bilgi daha gün yüzüne çıkıyor. Koronavirüs hakkında doğru bilinen yanlışları bir araya getirmeye çalıştık.

Çin Halk Cumhuriyeti'nin Hunan eyaletine bağlı Wuhan kenti, virüsün başlama noktası olarak belirlenmişti. Kentteki bir pazardan yayıldığı iddia edilen virüs, Çin Yeni Yılı tatili dolayısıyla başka kentlere giden kişiler tarafından hızla çevre illere yayılmıştı. Çin'in katı karantina uygulamalarına rağmen tatil sebebiyle başka ülkelere gidenler, virüsün dünyaya sıçramasına yol açmışlardı. Başta Çin olmak üzere İran ve İtalya'da binlerce kişinin ölümüne sebep olan koronavirüs salgını, Türkiye'de de belirmişti. 11 Mart günü Sağlık Bakanı Fahrettin Koca tarafından yapılan açıklama ile Türkiye'deki ilk koronavirüs teşhisi kamuoyuna duyurulmuştu. 

Bakan tarafından yapılan açıklamanın ardından uzmanlar, koronavirüsten nasıl korunulur başlıklı açıklamalarını üst üste yapmışlardı. Bilim insanlarından gelen açıklamaların yanı sıra internet üzerinde birçok yanlış bilgi dolaşmaya başlamıştı. Özellikle sosyal medya platformları üzerinden dolaşan bilgiler ile insanlar yanlış yönlendirilmeye başlanmışlardı. Biz de bugüne kadar doğru bilinen yanlış bilgileri yan yana getirdik.

Koronavirüs COVID-19 hakkında hurafeler

Sarımsak koronavirüsten korur mu?

Özellikle Facebook üzerinde yapılan paylaşımlarda sıkça görülen sarımsak yeme tavsiyesi, başlı başına koronavirüs için koruma sağlamıyor. Sarımsak yemenin bağışıklık sistemine etkileri ve antibiyotik özellikleri taşıdığı daha önce yapılan araştırmalarda kanıtlanmış olsa da sadece sarımsakla beslensek dahi virüsten korunmak mümkün değil. 

Dünya Sağlık Örgütü’ne göre (WHO) sarımsak “genel olarak mikroplara karşı etkili olabilen bazı özellikler taşıyan sağlıklı bir gıda” fakat sarımsak yemenin insanları corona virüsünden koruduğuna dair hiçbir kanıt yok. Bazı durumlarda tavsiye edilen şeyler tek tek zararlı değil ama bunları yaparken tavsiye edilen bilimsel bazı korunma yöntemlerini de takip ediyor olmak gerekiyor.

Çin'de sarımsak tavsiyesine uyarak, bir buçuk kilodan fazla sarımsağı çiğ çiğ yiyen bir kadının başına gelenler daha önce haberleştirilmişti. Habere göre bir kilodan fazla sarımsak yiyen kadının boğazı tahriş olmuş ve hastanede tedavi olmak durumunda kalmıştı.

Evde üretilen dezenfektanlar koronavirüsten korur mu?

Virüsün yayılmaya başladığı ilk günlerde insanlar evde dezenfektan üretmenin yollarını arar olmuşlardı. Bir karantina durumunda dezenfektanlara ulaşmanın çok mümkün olmayacağını dile getiren bazı kullanıcılar, evde nasıl üretim yapılacağı konusunda bilgiler vermeye başlamışlardı.

Verilen formüle rağmen evde yapıla jelin yüzey temizlemeye uygun ama insan cildi için uygun olmadığı ortaya çıkmıştı. Alkol bazlı el jelleri genellikle yüzde 60-70 alkol içermesine karşılık cilde zarar vermesini engelleyecek nemlendiricilerle karıştırılıyor. Londra Hijyen ve Tropik Hastalıklar Fakültesi’nden Profesör Sally Bloomfield, votkanın bile alkol oranının sadece yüzde 40 olduğunu hatırlatarak evde etkili bir dezenfektan el jeli yapılabileceğine inanmadığını söylemişti.

Uzmanı değilseniz evde jel yapımı gibi işin içine kimyasalların girdiği çabalardan kaçınmanız gerektiği belirtildi. Özellikle yanlış karıştırılmış kimyasalların, ölümle sonuçlanabilecek sonuçlarının olabileceği hatırlatıldı.

İçilebilir gümüş ya da gümüş suyu koronavirüse karşı etkili mi?

Koloidal ya da bir sıvı içinde çok ince çözültülmüş gümüş zerrecikleri ABD’de evangelist televizyon şovmeni Jim Bakker’in programında tavsiye edildi. Programa konuk olan biri sıvının corona virüsünün belli çeşitlerini 12 saat içinde öldürdüğünü iddia etti fakat Covid-19 üzerinde denenmediğini de itiraf etti.

Televizyonda yapılan tavsiyenin ardından başta ABD olmak üzere birçok farklı yerde gümüş suyunun virüse karşı etkili olduğuna dair Facebook paylaşımları yapılmaya başlandı. Koloidal gümüşü tavsiye edenler bu sıvının çok çeşitli sağlık sorunlarına iyi geldiğini, antiseptik olduğunu ve bağışıklık sistemini güçlendirdiğini ileri sürüyorlar.

Amerikan sağlık yetkilileri, bu sıvının herhangi bir sağlık sorununa iyi geldiği konusunda hiç bir kanıt olmadığını söylüyor. Daha da önemlisi gümüş, insan vücudunda demir veya çinkodan farklı olarak herhangi bir işlevi olmayan bir metal ve böbreklerde hasar, ciltte mavileşme ve nöbet geçirme gibi ciddi etkileri olabiliyor.

15 dakikada bir su içmek koronavirüse karşı etkili mi?

İsmi verilmeyen "Japon doktora" atıf yapan Facebook paylaşımlarında, 15 dakikada bir su içmenin, virüsü ağızdan atmak için birebir olduğu dile getirilmişti. Paylaşımda, sürekli su içilmesi durumunda virüsün ağızda barınamayacağı ve vücuda etki etmeden yok olup gideceği aktarılmıştı. Arapça yapılan paylaşım, 250 binden fazla paylaşılarak kendi çapında küçük bir rekor kırmıştı.

Londra Hijyen ve Tropik Hastalıklar Fakültesi’nden Profesör Sally Bloomfield, bunun faydalı bir yöntem olduğuna dair kesinlikle hiçbir kanıt bulunmadığını söylüyor. Hava yoluyla yayılan virüsler vücuda nefes aldığınızda soluğunuzla giriyor.

Bunlardan bazıları da ağız yoluyla girebilir ama sürekli su içmenin bunlardan kurtulmaya yaramasına imkan yok. Ama elbette yeterli su içmek ve vücudun sıvısını eksik bırakmamak genel olarak sağlık için olumlu bir alışkanlık.

Sıcak yemek ve dondurma yemek koronavirüsten korur mu?

Birçok ülkede yayılan ve direkt olarak UNICEF'e atfedilen paylaşımda, sıcak su içmek ve Güneş'te kalmanın virüsü öldürdüğü dile getiriliyordu. irleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu’na (UNICEF) atfedilen bir sosyal medya iletisinde sık sık sıcak su içmenin, güneşe çıkmanın virüsü öldüreceği ve dondurma yemekten kaçınmak gerektiği kaydediliyordu.

UNICEF’ten Charlotte Gornitzka “Son zamanlarda UNICEF’in yayımladığı iddia edilerek paylaşılan bir internet mesajında dondurma ve soğuk yiyeceklerden kaçınmanın hastalığı önlemede etkili olabileceği iddia ediliyor. Tabi ki tamamen yanlış bir bilgi” diyor. Grip virüsünün yaz aylarında dış mekanlarda uzun süre yaşayamadığını biliyoruz fakat bunun corona virüsü için geçerli olup olmadığı henüz belli değil. Vücudunuzu ısıtmaya çalışmanın ya da güneşte durmanın virüse karşı etkili bir yöntem olması uzmanlarca mümkün görülmüyor.

Mineraller koronavirüse karşı etkili mi?

Binlerce takipçisi olan bir YouTube’cu Jordan Sather, kısaltması MMS olan mucizevî bir mineral hapının corona virüsünü silip süpüreceğini iddia ediyor. Hapın içeriğinde Klorin Dioksid yani bir beyazlatıcı kimyasal madde var. Sather ve bir grup insan bu bileşimin reklamını yapmaya corona virüsü daha ortaya çıkmadan başlamışlardı.

Sather Ocak ayında “Klorin Dioksid (MMA) sadece kanser hücrelerini öldürmekle kalmıyor corona virüsünü de silip atabiliyor” diye bir tweet attı. Geçen yıl Amerikan Gıda ve İlaç İdaresi (FDA) Sather ve diğerlerinin reklamını yaptığı MMS’i kullanmanın tehlikeleri hakkında bir uyarı yayınladı. Aynı uyarı başka ülkelerin sağlık makamları tarafından da yapıldı.