Binlerce Hayat Kurtarılabilirdi: Google'ın Deprem Uyarı Sistemi Sınıfta Kaldı
Memleketimizde "asrın felaketi" olarak bilinen ve 7'den 70'e binlerce canı hayattan koparan depremlerde Google'ın uyarı sisteminin çalışmadığı ortaya çıktı.
Türkiye, 6 Şubat 2023'te görüp görebileceği en karanlık güne uyandı. Biri 7.8 büyüklüğünde Pazarcık merkezli, diğeri ise 7.5 büyüklüğündeki Elbistan depremi binlerce kişinin canına mâl olduğu gibi pek çok yerleşim yerini de ne yazık ki haritadan sildi.
Şimdilerde daha yoğun kullanılan ve insanların güvendiği Google Android Deprem Uyarı Sistemi'nin (AEA), o dönemlerde ülkemizde aktif olmasına rağmen düzgün çalışmadığı ve her iki depremi de hafife aldığı ortaya çıktı
Google Deprem Uyarı Sistemi 6 Şubat Depremlerini Küçük Şiddette Kaydetti
Google'ın uyarı sistemi, depremin en kritik bölgelerinde yaşayan vatandaşlara göndermesi gereken uyarıyı zamanında iletemedi. Üstelik ilk depremden sonraki 7. saniyede yaptığı uyarıda, depremin şiddetini 4.5 olarak ölçmüştü.
İki deprem de 7'nin üzerinde gerçekleşmiş olmasına rağmen Google Deprem Uyarı Sistemi'nin deprem şiddeti tahminleri 4.9'u geçmemişti. Deprem küçük şiddette ölçüldüğünden, 64 kilometrede yaşayan yarım milyon kişiye "az öncelikli" bildirim gönderildi. Vatandaşların hazırlanabilmesi için yeterli süre sunulmadı.
Deprem Uyarısı Sarsıntı Başladıktan Sonra Gönderildi
İkinci depremde ise ilk tahminler 6.1 ve 6.3 olarak kayıt edildi. Bu defa 4 milyon telefona düşük öncelikli "BeAware" uyarısı gönderildi. Bu sadece basit bir uyarı sunuyor ve "TakeAction" bildirimleri gibi kullanıcıya depremde ne yapması gerektiğini anlatmıyor.
TakeAction bildirimlerinde "yere yat, başını sakla ve koru, bekle" talimatları sunuluyor. Ancak Google'ın deprem sistemi o dönem büyük bir sapmayla çalıştığından kullanıcıların yalnızca %28'i bu uyarıları aldı. Uyarılar telefonlara gitse de bunlar depremden yalnızca birkaç saniye önce veya sarsıntı başladıktan sonrasıydı.
Google'ın Deprem Algoritması Güncellendi
Felaketin ardından Google, deprem uyarılarını daha kritik zamanlarda aktifleştirebilmek için algoritmasını güncelledi. Deprem felaketinin ardından sistemdeki tespit süresi 10 saniyeden 30 saniyeye çıkarıldı ve veri kalitesini artırmak için yalnızca düşük gürültülü telefonları analiz havuzuna dahil etmeye başladı.
Ayrıca BeAware uyarılarının titreşimli bildirimleri kaldırılarak cihazların sarsıntı tespitine daha doğru katkı sunması sağlandı. Simülasyonlarla test edilen yeni algoritma, benzer bir depremin bugün meydana gelmesi halinde, 6.3 saniyede 4.6 büyüklüğünde tespit yapabileceğini ve 24. saniyede 7.4'e ulaşabileceğini kanıtladı.
Dünyanın En Çok Güvenilen Deprem Uyarı Sistemi
Eğer bugünkü algoritma depremin yaşandığı günde geçerli olsaydı, TakeAction uyarısı daha fazla vatandaşa ulaşacak, milyonlarca kullanıcı depremden 2,5 dakika öncesinde bilgilendirilecekti. Sistem ne yazık ki Türkiye'nin en çok ihtiyacı olduğu anda sınıfta kaldı ama dünya çapında bakıldığında halen 2 milyona yakın kişinin en çok güvendiği sistem oldu.
Yapılan anketlerde AEA, 5 üzerinden 4.7 puan aldı. Katılımcıların %85'i uyarıları faydalı bulurken, bildirimleri kapatmayı seçen kesim yalnızca %0.1 oranındaydı. Gelecekte sisteme daha çok güveneceklerini söyleyenlerin oranı ise %84 oldu.
Elbette depremden korunmak için sadece uygulamaların uyarması yetmez; hem bireysel anlamda, hem de toplumsal anlamda deprem bilincini aşılamak ve gerekli tedbirleri almak gerekir. Ancak uygulamalar, fay hattının üzerinde olan ülkemizin vatandaşlarına olası bir felaket senaryosundan kurtulmaları için gereken birkaç saniyeyi verebilir.
Siz Google'ın deprem uyarı sistemine güveniyor musunuz? Eğer alternatif uygulamalara göz atmak isterseniz en iyi deprem uygulamaları listemize göz atabilirsiniz.